Ai Weiwei : Hansel and Gretel

หลังจากรู้ข่าวที่แกลลอรี่เว่อร์ ( Ver Gallery ) ในกรุงเทพโดนทหารสั่งปลดงานศิลปะทางการเมืองในนิทรรศการ “Whitewash” ของ หฤษฏ์ ศรีขาว โดยอ้างความเป็นห่วงกลัวว่าชิ้นงานอาจจะถูกทำลายจากฝ่ายตรงข้าม ( โถ...ใจดีจัง ) Jay ที่หัวจมอยู่กับงานดีเทลมดหาเงินจ่ายบิลประจำเดือน ก็ถึงจุดทนไม่ไหวต้องโงหัวขึ้นมาเม้าอะไรให้รู้สึกหายท้อแท้เกี่ยวกับวงการศิลปะและการเมืองบ้านเรานิดหนึ่งก็ยังดี 

เนื่องจากเมื่ออาทิตย์ที่ผ่านมามีโอกาสได้ไปเดินดู วิ่งเล่นไปจนถึงถ่ายเซลฟี่ในนิทรรศการ “Hansel and Gretel” ของ Ai Weiwei ที่ทำร่วมกับทีมสถาปนิกเพื่อนร่วมโปรเจคสนามกีฬาแห่งชาติปักกิ่งตั้งแต่โอลิมปิค 2008 อย่าง Jacques Herzog และ Pierre de Meuron ( ถึงลุงจะออกมาให้สัมภาษณ์ภายหลังว่าเสียใจที่ไปร่วมงานออกแบบไอสนามกีฬานี่กับเขาก็เถอะ 55) 

“Hansel and Gretel” พูดเรื่อง survilliance หรือการตรวจตราเฝ้าระวัง ซึ่งส่วนมากก็เกิดจากความต้องการควบคุมความสงบของรัฐนั่นแหละ หวาย...ช่างแสนจะเข้ากับสถานการณ์ในกรุงเทพที่ทหารเข้ามาสอดส่องดูแลผลงานศิลปะของพวกเราชาวไทยเสียซะไม่มี ถ้าไม่เขียนถึง Ai weiwei ตอนนี้จะไปเขียนตอนไหนกัน :)คนที่ศึกษาและสนใจงานศิลปะถึงจะงูๆปลาๆแค่ไหนก็เถอะ แน่นอนว่าน่าจะต้องเคยได้ยินชื่อ Ai Weiwei มาบ้างไม่มากก็น้อย ลุง Ai เป็นศิลปินและนักกิจกรรมเคลื่อนไหวชาวจีน เกิดที่ปักกิ่งจากครอบครัวนักกวีและนักกิจกรรมต่อต้านฝ่ายขวาจนครอบครัวถูกเนรเทศออกจากปักกิ่งเป็นเวลากว่า 16 ปี และเพิ่งสามารถกลับเข้าปักกิ่งได้หลังจากที่เหมายกเลิกการปฏิวัติทางวัฒนธรรมในปี 1976

Ai ได้เข้ามาใช้ชีวิตที่สหรัฐอเมริกาในช่วงปี 1981 ถึง 1993 เริ่มศึกษาและทำงานศิลปะโดยรับแนวความคิดแบบ Readymade ของ Duchamp มาเป็นแนวทางในการทำงาน ลุง Ai มีเหตุต้องเดินทางกลับจีนในปี 1993 เนื่องจากอาการป่วยของคุณพ่อ โดยหลังจากเมื่อเดินทางกลับจีนก็ได้เริ่มจัดตั้งกลุ่มศิลปิน สร้างสตูดิโอรวมไปจนถึงบริษัทสถาปนิกและเริ่มเป็นที่รู้จักในวงการศิลปะ แต่ฐานะการเป็นศิลปินและนักกิจกรรมเคลื่อนไหวของลุงนั้นแท้จริงเกิดจากการจัดตั้งบล็อคและทวิตเตอร์วิจารณ์การทำงานของรัฐบาลและการทำการสำรวจและสืบสวนการเสียชีวิตของนักรียนจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวในมณฑลเสฉวนเมื่อปี 2008 (หรือที่ลุงเรียกว่า Citizens' Investigation) เนื่องจากรัฐบาลจีนไม่ยอมเปิดเผยชื่อและจำนวนของนักเรียนที่เสียชีวิตทั้งหมด อันมีสาเหตุมาจากอาคารเรียนที่รัฐบาลก่อสร้างขึ้นนั้นไม่ตรงตามมาตรฐาน ซึ่งการทำการสืบสวนครั้งนี้เริ่มทำให้ Ai เป็นที่จับตามองของรัฐบาล ถูก House Arrest ถูกสั่งห้ามไม่ให้ออกนอกประเทศ ถูกยึดพาสปอร์ต ถูกจับและลักพาตัวไป จนถึงกระทั่งถูกทำร้ายจากเจ้าหน้าที่ของรัฐในเวลาต่อมา

งานของ Ai Weiwei ช่วงแรกเป็นงานแนว conceptual และ contemporary จนค่อยๆขยับจนกลายมาเป็นหนึ่งในเจ้าพ่อวงการ Excessivism ในปัจจุบัน งานส่วนมากเน้นวิพากษ์จารณ์อำนาจรัฐและปัญหาทางสังคมต่างๆที่เกิดขึ้นทั้งในและนอกประเทศจีน ลุง Ai ชอบเล่นกับความหมายของอำนาจเก่าหรือความหมายของของเก่า(Antique)หรือประเพณีดั้งเดิมด้วยการทำลาย ผลิตซำ้ หรือทำขึ้นใหม่เพื่อค้นหาความหมายใหม่ของสิ่งที่เกิดขึ้น โดยหลังจากถูกจับกุมและคุมขังในบ้านพร้อมกับถูกจับตามองด้วยกล้องวงจรปิดจากทางการจีนเป็นจำนวนมากแล้ว ลุง Ai ก็เริ่มทำการสนับสนุนและต่อสู้เพื่อเสรีภาพในการพูดและแสดงความคิดเห็นอย่างจริงจัง พร้อมทั้งรายงานชีวิตของตนเองในทุกรายละเอียดเป็นการประท้วงจนทหารแทบจะไม่ต้องดูกล้อง แล้วไปตาม Instragram ลุงแทนได้เลยทีเดียว 55

“Hansel and Gretel” น่าจะเป็นงานนิทรรศการ Interactive ชิ้นแรกของ Ai Weiwei โดยจัดขึ้นภายใต้ความมืดของ Wade Thompson Drill Hall ที่ Park Avenue Armory 

ทางเข้าของนิทรรศการถูกออกแบบให้ต้องเข้าจากทางด้านหลังของอาคารทางถนน Lexington แทนที่จะเริ่มเข้าจากทางด้านหน้าตามปกติ โดยไอเดียของนิทรรศการเริ่มต้นจากนิทาน “Hansel and Gretel” ของคู่พี่น้องกริมโดยใช้ drone เป็นตัวแทนของนกที่ตามกินขนมปังหรือในที่นี่คือ data ของผู้เข้าชมนิทรรศการ และ “Fahrenheit 451” ของ Ray Bradbury ที่พูดถึงรัฐรู้แจ้ง( Ominiscient state )ที่จับตามองพลเมืองของตนลงมาจากท้องฟ้า โดยผู้เข้าชมจะถูกติดตามจากกล้องอินฟาเรดและโดรนในความมืดเหนือศรีษะแล้วถูกฉายภาพของตนลงบนพื้นของห้องจัดแสดงนิทรรศการ 

แม้จะพูดในเรื่องที่ทุกคนพูดซ้ำแล้วซ้ำอีกและค่อนข้างเป็นเรื่องเผือๆในยุคปัจจุบันอย่าง survilliance และความเป็นส่วนตัวของข้อมูลต่างๆ แต่ด้วยการออกแบบสเปซของ Herzog & de Meuron พร้อมยืนยันมาตราฐานความออซั่มจาก curator อย่าง Tom Eccles และ Hans-Ulrich Obrist รับรองว่าการแวะไปชม “Hansel and Gretel”  ไม่น่าจะเป็นการเสียเวลามากมายนักและน่าจะให้ข้อมูลที่น่าสนใจแก่เราได้บ้างในตอนจบของนิทรรศการ 

Hansel and Gretel เปิดให้เข้าชม ตั้งแต่วันที่ 7 มิถุนายน ถึง 6 สิงหาคม ที่ Park Avenue Armory 
Wade Thompson Drill Hall 
643 Park Avenue, 
New York, NY 10065

ใครมีบัตร IDNYC ขอให้เหน็บติดไปด้วย ใช้เข้าดูนิทรรศการฟรีได้เลยฮะ :)

Excessivism : a reflection, examination, or investigation of every aspect of life in excessive state with particular consideration to the areas that have real and consequential effect on the members of the society. - หรือสรุปได้ประมาณว่างานศิลปะสะท้อนสังคมนั่นเอง 

( https://en.wikipedia.org/wiki/Excessivism )